Sigara dumanı binlerce değişik kimyasal madde içermektedir. Sigara içerisinde bulunan nikotin bağımlılığı sağlayan en önemli maddedir. Nikotin tütün yaprağının yağısında yer almaktadır. Tütünün yanmasıyla birlikte dumana geçerek ağız mukozasından 10 saniye içinde emilmektedir. Nikotin normalde de insan vücudunda bulunan bir maddedir. İnsanlar üzerinde çeşitli etkileri vardır. Başlangıçta hoşlanma duygusu, gevşeme, rahatlama hissi vermesi merkezi sinir sistemini etkilemesi nedeniyledir. Bağımlılık yapma potansiyeli diğer bağımlılık yapan maddelerle kıyaslandığında daha fazladır.

BAĞIMLILIĞIN ANATOMİSİ

Sigarayı içen her üç kişiden biri bağımlı olmaktadır. Nikotinin hoşlanma duygusu, konsantrasyonu artırıcı etkisi nedeniyle kişiler tekrar sigara içme ihtiyacı duymaktadırlar. Bir süre sonra ise tolerans gelişir ve kanda azalan nikotin seviyesi yüzünden sigara içen kişiler sinirli ve huzursuz olurlar. Bu huzursuzluğu geçirebilmek için tekrar sigara içmek isterler. Zaman içinde ihtiyaca göre sigara tüketimi birkaç pakete kadar yükselebilir.

Sigara içilmediği zaman ortaya çıkan huzursuzluk, sinirlilik, baş ağrısı, ani sigara içme isteği duygularına nikotin yoksunluk belirtileri denir. Bir süre sonra artık kişiler sigarayı zevk almaktan çok nikotin yoksunluk belirtilerini yaşamamak için tüketmeye başlarlar. Sigara içim miktarı arttıkça nikotin bağlayan reseptörlerin sayısında artış olur. Sigarayı bırakma döneminde hissedilen yoksunluk belirtileri normalden fazla olan reseptörlerin doyurulamaması ile ilgilidir. Sonuçta sigara bağımlılığı fizyolojik bir olaydır ve tedavi edilmesi gerekmektedir.

DEĞİŞİM VE DÖNÜŞÜM

Nikotin yerine koyma tedavilerindeki amaç nikotini kontrollü bir şekilde azaltarak kişiye vermek, böylelikle nikotin yoksunluk belirtilerini en az hissetmelerini sağlamaktır. Bırakma döneminde fizyolojik olarak bağımlı kişilerde nikotin yoksunluk belirtileri kişilerin yeniden sigaraya başlamalarında önemli bir rol oynamaktadır. Bu belirtileri yaşamak istemeyen, sıkıntı duyan kişiler çareyi tekrar sigara içmekte bulmaktadırlar. Fizyolojik olarak sigara içimi bırakıldıktan sonra bu belirtiler 3 gün içinde azalmaya başlar ve 2 hafta içerisinde reseptörler normal sayısına dönerler. Bu demektir ki nikotin yoksunluk belirtileri de 2 hafta içinde tama yakın kaybolacaktır. Sigara bırakma sırasında bu durumun bilinmesi kişilerin motivasyonunu artırıcı yönde rol oynamaktadır.

Nikotin bağımlılığı sigara içiminin sürdürülmesinde en önemli etkendir. Bu nedenle bırakma aşamasındaki kişilerde nikotin bağımlılığı derecesi belirlenmeli buna göre uygun tedavi şekilleri seçilmelidir. Sonuç olarak bağımlılık yapan bir maddeye karşı kişiler tedavi edilmelidir. Sigarayı bırakamayan kişiler bu bağımlılıklarının farkında olarak bırakma isteği ile gerekirse hekime başvurmalılardır. Sigara bırakılabilir bir alışkanlıktır.